Licht heeft schaduw nodig: Een kwestie van balans.
Architect Alessandro Bucci over het idee van het raam en het effect ervan op de ruimte.
Alessandro Bucci (53) is al 25 jaar architect. Hij leeft in Faenza bij Bologna, zijn kantoor heeft 26 medewerkers - en in de afgelopen jaren heeft hij talrijke onderscheidingen ontvangen. Het bewust gestuurde effect van licht is in alle bouwwerken van Bucci zeer belangrijk en direct merkbaar. Hij doet zijn beroep met hart en ziel - voor hem bestaat er geen mooier roeping dan de architectuur. Dat merken we niet alleen aan zijn enthousiaste, doordachte antwoorden, maar ook aan de manier waarop hij ons in de gerenoveerde keramiekfabriek ontvangt, rondleidt, enthousiasmeert. Steeds weer grijpt hij zijn tekenblok om met enkele pennentrekken aanschouwelijk te maken wat hij bedoelt. Soms springt Bucci op, wandelt door zijn ruimte, van een vlekje zon tot het volgende uitzicht - zo legt hij heel duidelijk en concreet de werking van ramen en een harmonieuze belichting uit.
Interview: Oliver Herwig
Raam en filosofie – ofwel: „Het geeft de hele ruimte betekenis“
Heer Bucci, we bevinden ons in de showroom van de door u gerenoveerde Cooperativa Ceramica d‘Imola. Boven ons zijn grote dakramen aangebracht. De voorzijde van de voormalige fabriekshal wordt door middel van oude industriële ruiten verlicht, waarachter vaag bomen te herkennen zijn. Welke rol spelen ramen voor deze ruimte?Deze architectuur heeft veel te danken aan het Romeinse model van het huis, de domus. In dit huis leeft men binnen en is er weinig interactie met buiten. Het licht wordt nog niet buitengesloten, maar valt van boven naar binnen. Zo is er contact met de buitenwereld. Wij voelen wind en weer, het klimaat, de wisselende jaargetijden, maar voelen ons toch beschermd. Toen ik deze ruimtes voor de eerste keer zag, had ik exact dat gevoel: Naar buiten toe geopend, maar toch beschermd.
Heeft u, om dit effect te versterken, grote dakramen geplaatst?De dakramen waren er al, maar voor mij was het belangrijk deze openingen in stand te houden. Ze werden gedeeltelijk zelfs nog vergroot, zodat het licht homogeen naar onderen valt en alles goed verlicht. Voor mij was het van doorslaggevend belang dat deze ruimtes voor verschillende doeleinden geschikt zijn: Van productie over representatie tot showroom. Door de lichtinval van bovenaf ontstaat een bijna sacraal gevoel, herinneringen aan kerken of het Pantheon steken de kop op.
Maar zo'n situatie is toch eerder een uitzondering, in traditioinele gebouwen bevinden de ramen zich in de muur. Hoe gaat u daarmee om?Bouwen betekent je bezig houden met het conflict tussen de behoefte aan bescherming en de opening naar de buitenwereld Het raam overwint dit conflict.
... Het raam als oplossing van het conflict?Ja, ieder mens verlangt naar licht en contact met de natuur - een raam maakt beide mogelijk. Nu komt het eropaan een balans te vinden tussen onze behoefte aan bescherming en onze hang naar de buitenwereld. Niet alle oplossingen van de moderne architectuur handhaven deze balans: Denkt u bijvoorbeeld aan een glazen huis - niet iedereen wil zijn privéleven dusdanig openstellen.
Hoe zorgt u voor deze balans?Ik behandel het raam als een extra wand, een transparante wand naar de buitenwereld, die bewoners in staat stelt in contact te treden met de omgeving. Het raam geeft de hele ruimte betekenis en stuurt de blik. Mijn taak bestaat erin de juiste wand uit te zoeken en het raam perfect te positioneren, zodat het lichteffect zich kan ontplooien en de orientatie op de omgeving klopt. Ik houd van fotografie. Net als een foto toont het raam een gekozen fragment van de wereld.
Kunt u voor de verbinding tussen raam en ruimte regels formuleren?Le Corbusier benoemde vier elementen waaruit architectuur ontstaat: Zon, licht, bomen en stenen. De relatie tot licht en tot een natuurlijke omgeving is extreem belangrijk. Het raam is geen abstract op zichzelf staand element, maar is heel sterk met deze vier elementen verbonden. De lichtmassa bereikt ons immers via het raam.
Wanneer u zelf een filosofie over het raam zou moeten schrijven, waar zou u dan beginnen?Wilt u dat echt weten (lacht)? Het raam is de sublimatie van de afwezigheid van een object dat zeer aanwezig is. Of eenvoudiger gezegd: Het raam is een belangrijk, ja, onmisbaar element, dat ons in staat stelt contact te maken met de buitenwereld, maar ons er ook tegen beschermt. Wanneer wij van binnen naar buiten kijken, moet het raam onzichtbaar zijn. Tegelijkertijd moet het raam ontelbare functies vervullen. Hoewel het geen technologisch bestanddeel van het gebouw is, maar een ruimtelijk - kan het raam technische problemen oplossen.
Raam en licht – ofwel: „Nuance is belangrijk“
Is meer licht altijd beter?In een huis is niet de hoeveelheid licht doorslaggevend, maar de sturing ervan. Licht bestaat alleen in combinatie met schaduw. De schilder Francis Bacon zei ooit: “Hoe meer schaduw er is, des te meer straalt het licht.
Hoe stuurt u licht en schaduw?Er zijn geen vaste regels en ik reken niet in lux. Het licht moet in staat zijn effecten te sorteren, zodat wij de oppervlaktematerialen beter kunnen waarnemen. Wij architecten gaan op dezelfde manier als een schilder met licht om. Vlak licht heeft bijvoorbeeld geen dieptewerking. Een ander uiterste zou het diagonale licht van Caravaggio zijn, dat theatrale accenten zet: Delen van de ruimte liggen in diepe schaduw, terwijl andere delen met een slaglicht verlicht lijken.
Denkt u echt in zulke categorieën: dramatische ruimte?Nee, niet echt. Het gaat er eerder om de juiste balans te vinden, een niet te sterk contrast tussen licht en donker te creëren. Nuanceren is belangrijk. Ook hier zijn er geen vaste regels. Bepalend is, waarvoor de ruimte gebruikt zal worden. Hier in de Ceramica d’Imola hebben wij een wand uit beweegbare keramische panelen gemaakt. De panelen reflecteren het daglicht. Daarnaast zijn er spots gebruikt om doelgerichte effecten te creëren. Samen zorgen ze voor een driedimensionaal effect. In de architectuur komt daar nog een dimensie bij: tijd. De lichtsfeer en het ruimte-effect zijn sterk afhankelijk van het tijdstip van de dag: morgen, middag of avond.
Interview: Oliver Herwig
Raam en filosofie – ofwel: „Het geeft de hele ruimte betekenis“
Heer Bucci, we bevinden ons in de showroom van de door u gerenoveerde Cooperativa Ceramica d‘Imola. Boven ons zijn grote dakramen aangebracht. De voorzijde van de voormalige fabriekshal wordt door middel van oude industriële ruiten verlicht, waarachter vaag bomen te herkennen zijn. Welke rol spelen ramen voor deze ruimte?Deze architectuur heeft veel te danken aan het Romeinse model van het huis, de domus. In dit huis leeft men binnen en is er weinig interactie met buiten. Het licht wordt nog niet buitengesloten, maar valt van boven naar binnen. Zo is er contact met de buitenwereld. Wij voelen wind en weer, het klimaat, de wisselende jaargetijden, maar voelen ons toch beschermd. Toen ik deze ruimtes voor de eerste keer zag, had ik exact dat gevoel: Naar buiten toe geopend, maar toch beschermd.
Heeft u, om dit effect te versterken, grote dakramen geplaatst?De dakramen waren er al, maar voor mij was het belangrijk deze openingen in stand te houden. Ze werden gedeeltelijk zelfs nog vergroot, zodat het licht homogeen naar onderen valt en alles goed verlicht. Voor mij was het van doorslaggevend belang dat deze ruimtes voor verschillende doeleinden geschikt zijn: Van productie over representatie tot showroom. Door de lichtinval van bovenaf ontstaat een bijna sacraal gevoel, herinneringen aan kerken of het Pantheon steken de kop op.
Maar zo'n situatie is toch eerder een uitzondering, in traditioinele gebouwen bevinden de ramen zich in de muur. Hoe gaat u daarmee om?Bouwen betekent je bezig houden met het conflict tussen de behoefte aan bescherming en de opening naar de buitenwereld Het raam overwint dit conflict.
... Het raam als oplossing van het conflict?Ja, ieder mens verlangt naar licht en contact met de natuur - een raam maakt beide mogelijk. Nu komt het eropaan een balans te vinden tussen onze behoefte aan bescherming en onze hang naar de buitenwereld. Niet alle oplossingen van de moderne architectuur handhaven deze balans: Denkt u bijvoorbeeld aan een glazen huis - niet iedereen wil zijn privéleven dusdanig openstellen.
Hoe zorgt u voor deze balans?Ik behandel het raam als een extra wand, een transparante wand naar de buitenwereld, die bewoners in staat stelt in contact te treden met de omgeving. Het raam geeft de hele ruimte betekenis en stuurt de blik. Mijn taak bestaat erin de juiste wand uit te zoeken en het raam perfect te positioneren, zodat het lichteffect zich kan ontplooien en de orientatie op de omgeving klopt. Ik houd van fotografie. Net als een foto toont het raam een gekozen fragment van de wereld.
Kunt u voor de verbinding tussen raam en ruimte regels formuleren?Le Corbusier benoemde vier elementen waaruit architectuur ontstaat: Zon, licht, bomen en stenen. De relatie tot licht en tot een natuurlijke omgeving is extreem belangrijk. Het raam is geen abstract op zichzelf staand element, maar is heel sterk met deze vier elementen verbonden. De lichtmassa bereikt ons immers via het raam.
Wanneer u zelf een filosofie over het raam zou moeten schrijven, waar zou u dan beginnen?Wilt u dat echt weten (lacht)? Het raam is de sublimatie van de afwezigheid van een object dat zeer aanwezig is. Of eenvoudiger gezegd: Het raam is een belangrijk, ja, onmisbaar element, dat ons in staat stelt contact te maken met de buitenwereld, maar ons er ook tegen beschermt. Wanneer wij van binnen naar buiten kijken, moet het raam onzichtbaar zijn. Tegelijkertijd moet het raam ontelbare functies vervullen. Hoewel het geen technologisch bestanddeel van het gebouw is, maar een ruimtelijk - kan het raam technische problemen oplossen.
Raam en licht – ofwel: „Nuance is belangrijk“
Is meer licht altijd beter?In een huis is niet de hoeveelheid licht doorslaggevend, maar de sturing ervan. Licht bestaat alleen in combinatie met schaduw. De schilder Francis Bacon zei ooit: “Hoe meer schaduw er is, des te meer straalt het licht.
Hoe stuurt u licht en schaduw?Er zijn geen vaste regels en ik reken niet in lux. Het licht moet in staat zijn effecten te sorteren, zodat wij de oppervlaktematerialen beter kunnen waarnemen. Wij architecten gaan op dezelfde manier als een schilder met licht om. Vlak licht heeft bijvoorbeeld geen dieptewerking. Een ander uiterste zou het diagonale licht van Caravaggio zijn, dat theatrale accenten zet: Delen van de ruimte liggen in diepe schaduw, terwijl andere delen met een slaglicht verlicht lijken.
Denkt u echt in zulke categorieën: dramatische ruimte?Nee, niet echt. Het gaat er eerder om de juiste balans te vinden, een niet te sterk contrast tussen licht en donker te creëren. Nuanceren is belangrijk. Ook hier zijn er geen vaste regels. Bepalend is, waarvoor de ruimte gebruikt zal worden. Hier in de Ceramica d’Imola hebben wij een wand uit beweegbare keramische panelen gemaakt. De panelen reflecteren het daglicht. Daarnaast zijn er spots gebruikt om doelgerichte effecten te creëren. Samen zorgen ze voor een driedimensionaal effect. In de architectuur komt daar nog een dimensie bij: tijd. De lichtsfeer en het ruimte-effect zijn sterk afhankelijk van het tijdstip van de dag: morgen, middag of avond.
Architect Alessandro Bucci
Alessandro Bucci kijkt binnen in een grote, nog niet gerenoveerde hal van de Cooperativa Ceramica d‘ Imola. Het voormalige fabrieksterrein zal geleidelijk aan gemoderniseerd worden.
Raam en lichte - ofwel: „Gevoelsuitwisseling tussen binnen en buiten toelaten“
U sprak van een juiste balans bij de lichtgeleiding. Hoe gaat u in uw planning te werk, om dit te bereiken?Ik vertrek in mijn projecten altijd van de individuele ruimte. Hoe moet de ruimte eruitzien, hoe zal ze vormgegeven worden? Op basis daarvan wordt het raam gekozen. Daarbij stel ik mij de volgende vraag: Welk raam is het meest geschikt voor deze ruimte? Welk raam past in esthetisch opzicht het best in de ruimte? Hoe kan het raam technisch uitblinken?
Hoe positioneert u het licht en de ruimte?
Ik ga van twee dimensies uit: De mens heeft, wanneer hij slaapt, geen contact met de buitenwereld en geen licht nodig. In de ruimten waar hij overdag verblijft, leeft en werkt, probeer ik een directe overgang naar buiten te maken - met behulp van ramen. Zo creëer ik een huis dat al naar gelang het seizoen groter of kleiner aanvoelt. In de winter geven we de voorkeur aan teruggetrokken, klein en behaaglijk, met warme lichteilanden, in de zomer willen we naar buiten en ervaren we buiten als deel van de woning. Daarom moet deze grens zo onzichtbaar mogelijk vormgegeven worden.
Is de bouwrichting van het huis belangrijk voor uw concept?Hier in Italië is een raamwand op het zuiden niet altijd de beste oplossing. Aanvankelijk dacht ik hier anders over en heb ik woonruimtes met veel glas op het zuiden gericht, maar in de hete zomer kon men het buitengedeelte helemaal niet gebruiken. Daarom ben ik van dit idee teruggekomen. Deze woonruimte moet op het oosten gericht zijn, zodat de warme namiddagzon niet direct naar binnen straalt. Om die reden laat ik glaswanden ook inspringen. Zo vormt de muur een mooi kader en tegelijkertijd wordt de zoninstraling zeer goed gecontroleerd. Dat is een fantastische oplossing voor de toeschouwer die van binnen naar buiten kijkt - bijna als door een verrekijker.
Hebt u nog andere heel concrete tips met betrekking tot de ramen?(lacht) Het typische ontwerp van een opdrachtgever is een huis midden in de tuin. Meestal is de tuin dan niet meer te gebruiken, omdat hij aan alle kanten te klein is. Wanneer men het huis in een hoek plaatst, krijgt men een grote tuin. Door een raamwand kan men dan vanuit het huis de hele tuin overzien.
En wanneer een klant naast het panoramaglas nog een raam wenst?Dan zou ik kiezen voor een smal, verticaal raam van de grond tot aan het plafond. Dat zou dan overeenstemmen met het ontbreken van een deel van de muur.
En hoe zou de ruimte er aan de binnenkant, achter het glas uitzien?
In mijn ruimtes moet men zich goed voelen en kunnen ontspannen. Het gaat mij om de afwezigheid van agressieve ervaringen. Ramen dienen daarbij als scheidingselement, dat een gevoelsuitwisseling tussen binnen en buiten toelaat.
Raam en techniek - ofwel: „Functie en innovatie moeten altijd in balans zijn“
Licht, lucht, optimaal bediencomfort ... Het raam is behoorlijk complex en moet verschillende functies vervullen.
Ja, het is een zeer complex element. Daarom gebruik ik de hulp van experts, om een gebouw te plannen dat niet alleen in esthetisch opzicht bevalt, maar ook alle technische eisen vervult. Als architect streef ik altijd naar een stijlvolle oplossing. Het raam, het glasoppervlak: zo groot mogelijk. Het raamdeel: zo klein mogelijk. Maar hoe kleiner het raamdeel, hoe complexer de techniek en de planning.
Ontwikkelt u zelf nieuwe raamoplossingen?
U sprak van een juiste balans bij de lichtgeleiding. Hoe gaat u in uw planning te werk, om dit te bereiken?Ik vertrek in mijn projecten altijd van de individuele ruimte. Hoe moet de ruimte eruitzien, hoe zal ze vormgegeven worden? Op basis daarvan wordt het raam gekozen. Daarbij stel ik mij de volgende vraag: Welk raam is het meest geschikt voor deze ruimte? Welk raam past in esthetisch opzicht het best in de ruimte? Hoe kan het raam technisch uitblinken?
Hoe positioneert u het licht en de ruimte?
Ik ga van twee dimensies uit: De mens heeft, wanneer hij slaapt, geen contact met de buitenwereld en geen licht nodig. In de ruimten waar hij overdag verblijft, leeft en werkt, probeer ik een directe overgang naar buiten te maken - met behulp van ramen. Zo creëer ik een huis dat al naar gelang het seizoen groter of kleiner aanvoelt. In de winter geven we de voorkeur aan teruggetrokken, klein en behaaglijk, met warme lichteilanden, in de zomer willen we naar buiten en ervaren we buiten als deel van de woning. Daarom moet deze grens zo onzichtbaar mogelijk vormgegeven worden.
Is de bouwrichting van het huis belangrijk voor uw concept?Hier in Italië is een raamwand op het zuiden niet altijd de beste oplossing. Aanvankelijk dacht ik hier anders over en heb ik woonruimtes met veel glas op het zuiden gericht, maar in de hete zomer kon men het buitengedeelte helemaal niet gebruiken. Daarom ben ik van dit idee teruggekomen. Deze woonruimte moet op het oosten gericht zijn, zodat de warme namiddagzon niet direct naar binnen straalt. Om die reden laat ik glaswanden ook inspringen. Zo vormt de muur een mooi kader en tegelijkertijd wordt de zoninstraling zeer goed gecontroleerd. Dat is een fantastische oplossing voor de toeschouwer die van binnen naar buiten kijkt - bijna als door een verrekijker.
Hebt u nog andere heel concrete tips met betrekking tot de ramen?(lacht) Het typische ontwerp van een opdrachtgever is een huis midden in de tuin. Meestal is de tuin dan niet meer te gebruiken, omdat hij aan alle kanten te klein is. Wanneer men het huis in een hoek plaatst, krijgt men een grote tuin. Door een raamwand kan men dan vanuit het huis de hele tuin overzien.
En wanneer een klant naast het panoramaglas nog een raam wenst?Dan zou ik kiezen voor een smal, verticaal raam van de grond tot aan het plafond. Dat zou dan overeenstemmen met het ontbreken van een deel van de muur.
En hoe zou de ruimte er aan de binnenkant, achter het glas uitzien?
In mijn ruimtes moet men zich goed voelen en kunnen ontspannen. Het gaat mij om de afwezigheid van agressieve ervaringen. Ramen dienen daarbij als scheidingselement, dat een gevoelsuitwisseling tussen binnen en buiten toelaat.
Raam en techniek - ofwel: „Functie en innovatie moeten altijd in balans zijn“
Licht, lucht, optimaal bediencomfort ... Het raam is behoorlijk complex en moet verschillende functies vervullen.
Ja, het is een zeer complex element. Daarom gebruik ik de hulp van experts, om een gebouw te plannen dat niet alleen in esthetisch opzicht bevalt, maar ook alle technische eisen vervult. Als architect streef ik altijd naar een stijlvolle oplossing. Het raam, het glasoppervlak: zo groot mogelijk. Het raamdeel: zo klein mogelijk. Maar hoe kleiner het raamdeel, hoe complexer de techniek en de planning.
Ontwikkelt u zelf nieuwe raamoplossingen?
Toen ik jonger was, wou ik dat alles van mij kwam, tot aan de tafel waaraan we zitten - dit heb ik inmiddels losgelaten. Bij complexe producten als ramen, doe ik een beroep op specialisten.
Wat verwacht u van een raam?Het moet eenvoudig zijn. Ik bedoel niet technisch eenvoudig, maar het moet het gevoel van eenvoud verschaffen. Ik besef natuurlijk wel dat: Hoe eenvoudiger de indruk is, hoe meer techniek erachter schuilgaat. Ik heb steeds meer klanten die een een overdaad aan techniek niet waarderen en het eerder zat zijn. Ik wil daarom een hoogwaardige technologie oplossing aanbieden, die eenvoudig te bedienen is. Functie en innovatie moeten altijd in balans zijn.
Hoe staat het eigenlijk met de raamtendensen, wat betreft de materialen?Ik denk niet dat er grote tendensen zijn. In de regel willen mijn opdrachtgevers drie raamsystemen, die zich onderscheiden door het gebruikte materiaal: Metaal, hout of kunststof. Wat voor mij telt, is dat het technisch perfect is en in het ruimteconcept past. De materiaalkeuze komt op de tweede plaats.
Heeft u echt geen voorkeur voor een bepaald materiaal?Nee, de technologieën zijn zo geavanceerd dat men nauwelijks nog kan onderscheiden of het raam van kunststof, metaal of hout gemaakt is. De materialen ontwikkelen zich steeds verder. Ze worden deels vermengd en gaan deels steeds meer op elkaar lijken. Doordat het raam steeds sterker op de achtergrond raakt, is het sowieso niet meer zo aanwezig.
Wat verwacht u van toekomstige raamontwikkelingen?Een raam zal altijd een raam blijven. Techniek en onderzoek zullen zeker het raamkader verder verkleinen en de isolatiewaarden verbeteren, maar aan het basisprincipe zal er weinig veranderen. Ik kan mij voorstellen dat men fotovoltaïsche elementen integreert of probeert de transparantie van het raam door middel van magneetvelden te sturen. Deze innovaties zullen de raambouw echter niet volledig op zijn kop zetten.
Kunt u zich een raam zonder kader voorstellen?Ik denk niet dat het kaderloze raam het doel van een architect kan zijn. Er zijn tegenwoordig immers al veel oplossingen met smalle profielen.
Raam en diepte - ofwel: „Men moet leren zien wat erachter zit“
„Balans“ is een belangrijk woord voor u. Is dat hetgeen u met uw architectuur wilt bereiken?Architekt is een beroep waarbij men in zijn dromen kan rondwandelen. Als het mijn werk niet was, zou het zeker mijn hobby zijn. Ik leef in harmonie met mezelf, ik houd van mijn werk, voel me goed en probeer deze harmonie op mijn werk over te brengen. Een architectuur van spanningen is niet mijn ding, architectuur moet spanningen oplossen.
Hoe is uw relatie ten opzichte van ramen in de loop der jaren veranderd?Een Een Chinees filosoof zei eens dat er voor een beginner veel oplossingsmogelijkheden zijn, maar voor een expert slechts enkele, omdat hij al weet dat oplossingen alleen tot stand komen binnen een bepaald kader.
En deze oplossingsmogelijkheden moest u zich eerst eigen maken?Ziet u, ik was net aan het einde van mijn universiteitsopleiding. Mijn professor heette Adolfo Natalini en hield toentertijd een twee uur durende lezing over de vensterbank en haar aansluiting op het raam. Het was voor mij absoluut onbegrijpelijk, hoe men zo veel energie in zo'n klein onderwerp kon steken. Tot ik plotseling inzag dat alles wat we zien, een enorme diepte heeft. Wij zien aanvankelijk alleen de oppervlakte, maar daarachter gaat een heel gebied schuil. Ramen weerspiegelen exact dit principe. Aan de oppervlakte zijn ze eenvoudig te bevatten, maar er zit een enorme complexiteit achter. Ramen zijn in staat hoge eisen te vervullen, zonder dat men het eraan ziet. Om dat te kunnen begrijpen, moet men leren het achterliggende te zien.
Hoe staat het eigenlijk met de raamtendensen, wat betreft de materialen?Ik denk niet dat er grote tendensen zijn. In de regel willen mijn opdrachtgevers drie raamsystemen, die zich onderscheiden door het gebruikte materiaal: Metaal, hout of kunststof. Wat voor mij telt, is dat het technisch perfect is en in het ruimteconcept past. De materiaalkeuze komt op de tweede plaats.
Heeft u echt geen voorkeur voor een bepaald materiaal?Nee, de technologieën zijn zo geavanceerd dat men nauwelijks nog kan onderscheiden of het raam van kunststof, metaal of hout gemaakt is. De materialen ontwikkelen zich steeds verder. Ze worden deels vermengd en gaan deels steeds meer op elkaar lijken. Doordat het raam steeds sterker op de achtergrond raakt, is het sowieso niet meer zo aanwezig.
Wat verwacht u van toekomstige raamontwikkelingen?Een raam zal altijd een raam blijven. Techniek en onderzoek zullen zeker het raamkader verder verkleinen en de isolatiewaarden verbeteren, maar aan het basisprincipe zal er weinig veranderen. Ik kan mij voorstellen dat men fotovoltaïsche elementen integreert of probeert de transparantie van het raam door middel van magneetvelden te sturen. Deze innovaties zullen de raambouw echter niet volledig op zijn kop zetten.
Kunt u zich een raam zonder kader voorstellen?Ik denk niet dat het kaderloze raam het doel van een architect kan zijn. Er zijn tegenwoordig immers al veel oplossingen met smalle profielen.
Raam en diepte - ofwel: „Men moet leren zien wat erachter zit“
„Balans“ is een belangrijk woord voor u. Is dat hetgeen u met uw architectuur wilt bereiken?Architekt is een beroep waarbij men in zijn dromen kan rondwandelen. Als het mijn werk niet was, zou het zeker mijn hobby zijn. Ik leef in harmonie met mezelf, ik houd van mijn werk, voel me goed en probeer deze harmonie op mijn werk over te brengen. Een architectuur van spanningen is niet mijn ding, architectuur moet spanningen oplossen.
Hoe is uw relatie ten opzichte van ramen in de loop der jaren veranderd?Een Een Chinees filosoof zei eens dat er voor een beginner veel oplossingsmogelijkheden zijn, maar voor een expert slechts enkele, omdat hij al weet dat oplossingen alleen tot stand komen binnen een bepaald kader.
En deze oplossingsmogelijkheden moest u zich eerst eigen maken?Ziet u, ik was net aan het einde van mijn universiteitsopleiding. Mijn professor heette Adolfo Natalini en hield toentertijd een twee uur durende lezing over de vensterbank en haar aansluiting op het raam. Het was voor mij absoluut onbegrijpelijk, hoe men zo veel energie in zo'n klein onderwerp kon steken. Tot ik plotseling inzag dat alles wat we zien, een enorme diepte heeft. Wij zien aanvankelijk alleen de oppervlakte, maar daarachter gaat een heel gebied schuil. Ramen weerspiegelen exact dit principe. Aan de oppervlakte zijn ze eenvoudig te bevatten, maar er zit een enorme complexiteit achter. Ramen zijn in staat hoge eisen te vervullen, zonder dat men het eraan ziet. Om dat te kunnen begrijpen, moet men leren het achterliggende te zien.
Nog niet genoeg?
Meer interessante dingen om te lezen vindt u hier.
Totaalrenovatie van twee gebouwen in het centrum van Bergamo.